MEDISCHE ENCYCLOPEDIE
AMSTEL en IJ - HUISARTSEN
LEVER (Hepar)
De lever is een groot orgaan in de bovenbuik dat meer dan 500 vitale functies vervult. Hij verwerkt voedingsstoffen, breekt afvalstoffen af, slaat energie op en produceert gal. De lever is essentieel voor de stofwisseling en het reinigen van het bloed. Leverproblemen geven vaak pas laat klachten. Vroege herkenning en een gezonde levensstijl helpen om de lever goed te laten functioneren.
De lever ligt rechtsboven in de buikholte, gedeeltelijk achter de ribben. Hij heeft een roodbruine kleur en bestaat uit twee hoofdkwabben. Door zijn ligging kun je hem meestal niet voelen, tenzij hij vergroot is.
Grootte en Gewicht: Ongeveer 1,5 kg bij een volwassene.
Kleur en Vorm: Roodbruin, bestaat uit twee grote kwabben.
Er zijn enkele verschillen tussen mannen en vrouwen wat betreft de lever, vooral door hormonale invloeden en risico’s op bepaalde leverziekten.
- Grootte: Gemiddeld is de lever bij mannen iets groter dan bij vrouwen, passend bij het gemiddelde lichaamsgewicht.
- Hormonen: Vrouwelijke hormonen zoals oestrogeen beïnvloeden de leverfunctie en de vetstofwisseling in de lever.
- Ziekterisico:
- Vrouwen zijn gevoeliger voor leverbeschadiging door alcohol en bepaalde medicijnen.
- Mannen hebben een hoger risico op leververvetting bij overgewicht.
- Auto-immuun leverziekten komen vaker voor bij vrouwen.
- Zwangerschap: Tijdens de zwangerschap verandert de leverfunctie enigszins door hormonale en metabole aanpassingen.
De lever is een soort chemische fabriek van het lichaam.
Belangrijke taken zijn:
- Ontgifting: schadelijke stoffen zoals alcohol, medicijnen en afvalstoffen worden afgebroken.
- Stofwisseling: de lever zet voedingsstoffen (zoals koolhydraten, vetten en eiwitten) om zodat het lichaam ze kan gebruiken.
- Opslag: de lever slaat o.a. suikers (in de vorm van glycogeen), ijzer, vitamines en mineralen op.
- Galproductie: de lever maakt gal aan, een vloeistof die helpt bij het verteren van vetten.
- Eiwitproductie: de lever maakt belangrijke eiwitten aan, zoals stollingsfactoren en eiwitten die vocht in balans houden.
De lever is een echte alleskunner. Hij voert honderden processen uit die essentieel zijn voor je gezondheid.
De belangrijkste zijn:
- Ontgifting van het bloed
- Schadelijke stoffen zoals alcohol, medicijnen, afvalstoffen en bacteriën worden uit het bloed gefilterd en onschadelijk gemaakt.
- Stofwisseling van voedingsstoffen
- De lever verwerkt koolhydraten, vetten en eiwitten uit je voeding. Zo zorgt hij ervoor dat je lichaam energie en bouwstoffen krijgt.
- Opslag van energie en voedingsstoffen
- Overtollige suikers worden omgezet in glycogeen (een soort snelle energievoorraad) en opgeslagen. Ook vitamines (A, D, B12) en ijzer worden tijdelijk in de lever bewaard.
- Aanmaak van gal
- Gal is een spijsverteringsvloeistof die helpt bij het afbreken en verteren van vetten. De lever maakt gal aan en slaat die tijdelijk op in de galblaas.
- Productie van eiwitten
- De lever maakt belangrijke eiwitten aan, zoals albumine (voor vochtbalans) en stollingsfactoren (voor bloedstolling bij verwondingen).
- Afbraak van oude bloedcellen
- Verouderde rode bloedcellen worden afgebroken in de lever. De afvalstoffen hiervan worden via gal afgevoerd.
- Regulatie van hormonen
- De lever breekt overtollige of gebruikte hormonen af, en speelt een rol in de balans van o.a. insuline en geslachtshormonen.
💡 Deze processen lopen continu, dag en nacht. Zonder een goed werkende lever raakt je hele lichaam uit balans.
De lever kan ziek worden door bijvoorbeeld:
- Leververvetting (vaak door overgewicht of alcohol)
- Hepatitis (leverontsteking, door een virus of toxines)
- Levercirrose (verlittekening van het leverweefsel)
- Leverkanker
Een zieke lever geeft vaak pas laat klachten, zoals vermoeidheid, jeuk, geelzucht of buikpijn. Daarom is regelmatige controle bij risicofactoren belangrijk.
De lever geeft vaak pas klachten als een ziekte al verder gevorderd is.
Mogelijke symptomen zijn:
- Vermoeidheid en algemeen gevoel van malaise
- Geelzucht (gele verkleuring van huid en ogen) door ophoping van bilirubine
- Donkere urine en lichte ontlasting
- Jeuk over het hele lichaam
- Buikpijn of een drukkend gevoel rechtsboven in de buik
- Misselijkheid, braken en verminderde eetlust
- Zwelling van de buik door vochtophoping (ascites)
- Oedeem (vochtophoping in benen)
- Bloedingsneiging door verminderde aanmaak van stollingsfactoren
- Verwarring of concentratieproblemen (in ernstige gevallen, door ophoping van toxines)
Deze klachten kunnen bij verschillende leveraandoeningen voorkomen, zoals hepatitis, levercirrose, of leververvetting.
Bij het ervaren van deze symptomen is het belangrijk om een arts te raadplegen.
- De lever kan gedeeltelijk regenereren: bij schade kan gezond leverweefsel weer aangroeien.
- Alles wat je eet en drinkt, gaat via je darmen naar de lever om te worden verwerkt.
- Een mens kan niet zonder lever leven – het is een onmisbaar orgaan.
- Glossary: AlvleesklierDe alvleesklier, ook wel pancreas genoemd, is een belangrijke klier in het lichaam die een cruciale rol speelt bij de spijsvertering en het reguleren van de bloedsuikerspiegel.
- Glossary: Nier
- Glossary: Milt
- Glossary: MaagDe maag verteert voedsel, beschermt tegen bacteriƫn en reguleert de doorgang naar de darm. Lees over ligging, functie, klachten en anatomie.
- Glossary: Twaalfvingerige darmHet duodenum is het eerste deel van de dunne darm. Lees alles over de ligging, functie, onderdelen, vertering, en symptomen bij aandoeningen.
Let op: Het is altijd raadzaam om rechtstreeks advies in te winnen bij medische professionals, zoals uw huisarts voor specifieke vragen of zorgen met betrekking tot uw eigen gezondheid en medische situatie.
