MEDISCHE ENCYCLOPEDIE
AMSTEL en IJ - HUISARTSEN
DUODENUMZWEER
D85 – Maag-/duodenumzweer zonder bloeding/perforatie
Deze code wordt gebruikt voor zowel een maagzweer als een duodenumzweer, zolang er geen complicaties zijn zoals bloeding of perforatie.
Gerelateerde ICPC-codes:
- D86 – Maag-/duodenumzweer met bloeding/perforatie
- D87 – Maag-/duodenumziekte, overig (voor niet-specifieke aandoeningen)
- D84 – Refluxziekte/oesofagitis (voor differentiaaldiagnose bij bovenbuikklachten)
Gerelateerde ICPC-codes:
D86 – Maag-/duodenumzweer met bloeding/perforatie
D87 – Maag-/duodenumziekte, overig (voor niet-specifieke aandoeningen)
D84 – Refluxziekte/oesofagitis (voor differentiaaldiagnose bij bovenbuikklachten)
Een duodenumzweer is een zweer (ulcus) in het twaalfvingerige darm, oftewel het eerste deel van de dunne darm direct na de maag (het duodenum). Het is een vorm van een maagzweer, maar dan gelokaliseerd in de darm.
De symptomen van duodenumzweren (zweren in de twaalfvingerige darm) kunnen variëren, maar er zijn enkele typische kenmerken.
Hieronder een overzicht:
🔍 Meest voorkomende symptomen:
- Pijn in de bovenbuik (epigastrisch)
- Meestal brandend, knagend of zeurend.
- Vaak 2–3 uur na het eten of ’s nachts.
- Verbetering door eten of antacida (kenmerkend verschil met maagzweren).
- Misselijkheid of lichte braakneiging
- Opgeblazen gevoel of snel vol zitten
- Boeren of zuur oprispen
- Pijn die in episodes komt en gaat
- Soms wekenlang klachtenvrij, dan terugval.
⚠️ Alarmsymptomen (wijzen mogelijk op complicaties):
- Zwarte, teerachtige ontlasting (melaena) → wijst op bloeding.
- Bloed braken (hematemesis)
- Plotselinge, hevige buikpijn → kan duiden op perforatie.
- Onverklaard gewichtsverlies
- Bloedarmoede (bleekheid, vermoeidheid)
📌 Symptomen bij ouderen of NSAID-gebruikers1
- Kunnen minder uitgesproken zijn.
- Soms pas ontdekt bij complicaties (bijv. bloeding).
Hier is een kort en overzichtelijk verschil tussen maagzweren en duodenumzweren qua symptomen:
| Kenmerk | Maagzweer (ulcus ventriculi) | Duodenumzweer (ulcus duodeni) |
|---|---|---|
| Pijnmoment | Tijdens of vlak na het eten | Op een lege maag of ’s nachts |
| Pijnverlichting | Eten verergert de pijn | Eten verlicht vaak de pijn |
| Pijnlocatie | Epigastrisch (bovenbuik), soms meer links | Epigastrisch, vaak iets naar rechts |
| Tijdstip klachten | Overdag, na maaltijden | Vaker ’s nachts of in vroege ochtend |
| Leeftijd | Komt vaker voor bij 50+ | Komt ook regelmatig voor bij jongere mensen |
| Complicaties | Groter risico op bloeding of kanker | Groter risico op recidief (terugkeer) |
Er zijn verschillende soorten duodenumzweren te onderkennen, op basis van oorzaak, verloop en ernst.
Hier is een overzicht van de belangrijkste indelingen:
🔹 1. Op basis van oorzaak
- a. H. pylori-geassocieerde duodenumzweer
- Meest voorkomend wereldwijd.
- Veroorzaakt door de bacterie Helicobacter pylori die de slijmvlieslaag aantast.
- Vaak chronisch recidiverend (terugkerend als niet behandeld).
- b. NSAID-geïnduceerde duodenumzweer
- Veroorzaakt door langdurig gebruik van ontstekingsremmers (zoals ibuprofen, diclofenac).
- Minder vaak gepaard met H. pylori.
- c. Stressulcus
- Komt voor bij ernstig zieke patiënten (bijvoorbeeld op de IC).
- Niet veroorzaakt door infectie, maar door fysiologische stress (bv. shock, sepsis).
- d. Zollinger-Ellison-syndroom (ZES)
- Zeldzaam.
- Overproductie van maagzuur door een gastrin-secreterende tumor (gastrinoom).
- Veroorzaakt meerdere en moeilijk behandelbare zweren.
🔹 2. Op basis van verloop
- a. Acuut
- Plots ontstaan, bijvoorbeeld door kortdurende stress of medicatie.
- Kan spontaan genezen, maar ook complicaties geven.
- b. Chronisch
- Langdurig bestaand of terugkerend.
- Wordt vaak geassocieerd met H. pylori.
🔹 3. Op basis van ernst/complicaties
- Ongecompliceerd:
- zonder bloeding of perforatie.
- Gecompliceerd:
- Met bloeding (hematemesis, melaena)
- Met perforatie (plotselinge buikpijn, peritonitis)
- Met stenose (vernauwing door littekenvorming → passageklachten)
De oorzaken van een duodenumzweer (zweer in de twaalfvingerige darm) zijn goed bekend. In de meeste gevallen is er sprake van een verstoring in de balans tussen maagzuurproductie en de bescherming van het darmslijmvlies.
Hieronder de belangrijkste oorzaken:
🔹 1. Infectie met Helicobacter pylori
- Meest voorkomende oorzaak wereldwijd.
- Deze bacterie beschadigt het slijmvlies, waardoor maagzuur gemakkelijker een zweer kan veroorzaken.
🔹 2. Langdurig gebruik van NSAID’s
- Medicatie zoals ibuprofen, naproxen, diclofenac.
- Remmen de aanmaak van beschermende prostaglandines in het darmslijmvlies.
🔹 3. Overmatige maagzuurproductie
- Door genetische aanleg of aandoeningen zoals het Zollinger-Ellison-syndroom (zeldzaam).
🔹 4. Roken
- Vermindert de slijmvliesdoorbloeding en vertraagt genezing.
- Verhoogt de kans op terugkerende zweren.
🔹 5. Overmatig alcoholgebruik
- Tast het slijmvlies aan en verhoogt zuuraanmaak.
🔹 6. Ernstige lichamelijke stress
- Bijvoorbeeld bij ziekenhuisopname, brandwonden, sepsis (→ stressulcus).
Minder vaak:
- Erfelijke aanleg
- Chronische ziekten (zoals leverfalen, COPD)
- Medicatie-interacties (bv. corticosteroïden in combinatie met NSAID’s)
🩺 Behandeling van een zweer in de twaalfvingerige darm (duodenumzweer)
Een duodenumzweer is goed te behandelen. De arts bekijkt eerst wat de oorzaak is en past daar de behandeling op aan.
✅ 1. Als de bacterie Helicobacter pylori de oorzaak is:
U krijgt een kuur met antibiotica én een maagzuurremmer (bijvoorbeeld omeprazol).
Deze kuur doodt de bacterie en laat de zweer genezen.
📅 Duur: meestal 7 tot 14 dagen
✅ 2. Als pijnstillers (NSAID’s zoals ibuprofen) de oorzaak zijn:
U stopt met deze medicijnen (als dat mogelijk is).
U krijgt een maagzuurremmer om de zweer te laten genezen.
📅 Duur: meestal 4 tot 8 weken
ℹ️ Wat u zelf kunt doen:
Stoppen met roken
Matig alcohol
Vermijd stress als dat mogelijk is
Eet gezond en vermijd irriterend voedsel (pittig, vet, zuur)
⚠️ Wanneer contact opnemen met uw arts?
Bij plotselinge, hevige buikpijn
Als u zwartgekleurde ontlasting of bloed braakt
Bij aanhoudende of terugkerende klachten
Bij een duodenumzweer kunnen, vooral zonder behandeling, verschillende complicaties optreden. Sommige zijn mild, andere kunnen levensbedreigend zijn.
Hieronder de belangrijkste complicaties:
⚠️ 1. Bloeding
Meest voorkomende complicatie.
Symptomen:
- Zwarte, teerachtige ontlasting (melaena)
- Bloed braken (hematemesis)
- Vermoeidheid, duizeligheid, bleekheid (door bloedarmoede)
➡️ Vaak vereist dit opname en behandeling via een gastroscopi
⚠️ 2. Perforatie
- De zweer vreet door de darmwand heen.
- Symptomen:
- Plotselinge, hevige buikpijn
- Buikspanning / plankharde buik
- Koorts, shockverschijnselen
- Symptomen:
➡️ Spoedgeval → onmiddellijke chirurgische behandeling nodig.
⚠️ 3. Stenose (vernauwing van de uitgang van de maag)
- Littekenvorming door chronische zweer veroorzaakt vernauwing.
- Symptomen:
- Opgeblazen gevoel, snel vol zitten
- Misselijkheid, braken (onverteerd voedsel)
- Afvallen
- Symptomen:
➡️ Behandeling: vaak eerst met maagzuurremmers, soms endoscopische of chirurgische correctie.
⚠️ 4. Recidief (terugkerende zweren)
- Vooral als H. pylori niet volledig is bestreden, of bij aanhoudend NSAID-gebruik.
- Symptomen keren dan regelmatig terug.
➡️ Preventie: goede medicatietrouw en oorzaak aanpakken.
Let op: Het is altijd raadzaam om rechtstreeks advies in te winnen bij medische professionals, zoals uw huisarts voor specifieke vragen of zorgen met betrekking tot uw eigen gezondheid en medische situatie.
