MEDISCHE ENCYCLOPEDIE
AMSTEL en IJ - HUISARTSEN
Vestibulaire neuritis is een plotseling ontstane evenwichtsstoornis door ontsteking van de evenwichtszenuw. Het veroorzaakt acute draaiduizeligheid zonder gehoorverlies. De klachten zijn heftig maar meestal tijdelijk. De behandeling bestaat uit kortdurende symptoombestrijding en actieve revalidatie zodra dat mogelijk is. In de meeste gevallen is het herstel goed, al kan dat weken tot maanden duren.
1. Symptoombestrijding (acute fase)
- Antiemetica: tegen misselijkheid en braken, bijv. metoclopramide of domperidon.
- Vestibulosuppressiva: zoals cinnarizine of betahistine (tijdelijk, max. enkele dagen, anders vertraagt herstel).
- Corticosteroïden: soms gebruikt in de vroege fase (zoals prednison) om de ontstekingsreactie te dempen, al is bewijs beperkt.
2. Vestibulaire revalidatie
- Oefentherapie via fysiotherapeut of zelfoefeningen
Gericht op het stimuleren van compensatie door de hersenen:- Hoofd- en oogbewegingsoefeningen (bijv. Cawthorne-Cooksey-oefeningen)
- Balansoefeningen
- Wandelen en bewegen in steeds complexere omgevingen
- Hoe eerder gestart, hoe sneller het herstel.
3. Educatie en geruststelling
- Voorlichting over het beloop en herstelproces is essentieel om angst en bewegingsvermijding te voorkomen.
Hoewel vestibulaire neuritis meestal ontstaat door een virale infectie (zoals een herpes simplex-virusactivatie), is gerichte preventie moeilijk. Toch kunnen onderstaande maatregelen bijdragen aan algemene bescherming van het evenwichtsstelsel:
1. Immuunsysteem ondersteunen
- Gezonde leefstijl, voldoende slaap en stressreductie om virale reactivatie te verminderen.
2. Vaccinaties
- Influenza- en COVID-19-vaccinatie kunnen secundair het risico op virusgerelateerde neuritis verlagen.
3. Snelle behandeling van oorinfecties of bovensteluchtweginfecties
- Soms gaat vestibulaire neuritis gepaard met recente virale infecties in oor of keelgebied.
- Meeste mensen herstellen binnen 2 tot 12 weken volledig.
- Sommige patiënten houden last van restduizeligheid of bewegingsonzekerheid: langdurige vestibulaire revalidatie is dan nodig.
- Slechts zelden recidief.
🔹 1. Gaze-stabilisatie (blikfixatie)
Doel: Je ogen leren om zich te stabiliseren terwijl je hoofd beweegt.
Oefening A:
- Houd een kaartje of je duim op ooghoogte, 1 meter van je gezicht.
- Fixeer je blik op het object.
- Beweeg langzaam je hoofd van links naar rechts, zonder je ogen van het object af te halen.
- Doe dit 30 seconden, 2–3 keer per dag.
- Herhaal later ook met op-en-neer bewegingen van het hoofd.
Opbouw: begin langzaam → later sneller → voeg achtergrondvisuele afleiding toe.
🔹 2. Habituatie-oefeningen (gewenning)
Doel: Het evenwichtssysteem laten wennen aan prikkels die duizeligheid veroorzaken.
Oefening:
- Ga liggen → draai snel je hoofd naar één kant → blijf liggen tot duizeligheid afneemt.
- Ga dan weer rechtop zitten.
- Herhaal 5–10 keer, 2–3 keer per dag.
Let op: je moet een lichte duizeligheid voelen bij deze oefeningen — dat is gewenning. Niet vermijden.
🔹 3. Balansoefeningen
Doel: Je lichaam leren om opnieuw balans te houden bij verstoring van het evenwicht.
Oefeningen:
- Voeten naast elkaar staan, ogen dicht → 30 sec. balanceren
- Op één been staan (met steun in de buurt) → links en rechts afwisselen
- Op een zachte ondergrond staan (kussen of yogamat)
- Lopen met draaibewegingen van het hoofd (links/rechts)
🔹 4. Dynamische oefeningen
Doel: Evenwicht trainen tijdens bewegen.
- Loop in een rechte lijn met hoofdbewegingen links/rechts
- Traplopen (met steun) en bij elke trede het hoofd draaien
- Zit naar staan → rechtop komen zonder steun
- 8-vorm lopen rond obstakels
🕒 Belangrijk
- Start pas met oefeningen als de acute misselijkheid en draaierigheid onder controle is (1–3 dagen na begin).
- Voer dagelijks uit, liefst meerdere keren kort.
- Stop niet bij duizeligheid → deze moet afnemen met herhaling.
- Blijf actief! Rust nemen kan juist het herstel vertragen.
De Cawthorne-Cooksey-oefeningen zijn een reeks klassieke vestibulaire revalidatie-oefeningen die speciaal zijn ontwikkeld voor mensen met evenwichtsproblemen, zoals bij vestibulaire neuritis.
Ze zijn ontworpen in de jaren 40 van de vorige eeuw en worden nog steeds gebruikt om het herstel van het evenwicht en de oog-hoofdcoördinatie te bevorderen.
- Gewenning aan duizeligmakende bewegingen
- Verbeteren van balans en coördinatie
- Bevorderen van centrale compensatie in de hersenen
- Verminderen van angst en bewegingsvermijding
De oefeningen worden stapsgewijs opgebouwd van eenvoudige hoofdbewegingen tot meer complexe balans- en bewegingspatronen. Hieronder een overzicht per niveau:
🔹 Stap 1: Oefeningen in ruglig
- Ogen openen/sluiten
- Ogen op/af en links/rechts bewegen
- Hoofd op/af en links/rechts draaien (langzaam!)
- Oefeningen herhalen met steeds grotere snelheid
🔹 Stap 2: Oefeningen in zit
- Ogen bewegen in verschillende richtingen
- Hoofd draaien terwijl ogen op een punt blijven
- Schouders optrekken en draaien
- Voorwerpen volgen met de ogen terwijl het hoofd stil blijft
- Buigen naar de vloer en weer rechtop komen
🔹 Stap 3: Oefeningen in stand
- Van zit naar stand (met ogen open en later dicht)
- Draai jezelf langzaam 90° en dan terug
- Opstaan uit een stoel met ogen dicht
- Balansoefeningen met smalle steunbasis
🔹 Stap 4: Beweging door de ruimte
- Lopen met draaien van het hoofd
- Lopen terwijl je een object in je handen fixeert
- Traplopen
- Lopen in een 8-vorm
⏱️ Frequentie
- Dagelijks oefenen, liefst 2–3 keer per dag
- Elke oefening 5–10 keer herhalen
- Bij milde duizeligheid doorgaan (dit bevordert compensatie!)
- Start pas als de ergste draaiduizeligheid over is (na de acute fase)
- Oefen in een veilige omgeving (bijv. met steun of begeleider)
- Duizeligheid tijdens de oefening is normaal en gewenst
- Geef het niet op bij tijdelijke toename van klachten
Openingstijden praktijk:
Alle werkdagen van 08:00 tot 17:00
Tel: 020 308 1234
Na sluitingstijd: 088 003 0600
Let op: Het is altijd raadzaam om rechtstreeks advies in te winnen bij medische professionals, zoals uw huisarts voor specifieke vragen of zorgen met betrekking tot uw eigen gezondheid en medische situatie.
