boekenrij voor header

MEDISCHE ENCYCLOPEDIE

AMSTEL en IJ - HUISARTSEN

gastro-oesofageale refluxziekte

Gastro-oesofageale refluxziekte, vaak afgekort als GERD, is een chronische aandoening waarbij zure maaginhoud terugvloeit (reflux) in de slokdarm, de buis die de keel met de maag verbindt. Dit terugvloeien van maagzuur en spijsverteringssappen in de slokdarm kan leiden tot irritatie en ontsteking van de slokdarm en veroorzaakt typische symptomen zoals brandend maagzuur, zure oprispingen, pijn op de borst en ongemak.

GERD wordt meestal veroorzaakt door een verzwakte of disfunctionele onderste slokdarmsluitspier (LES), die normaal gesproken voorkomt dat maagzuur in de slokdarm omhoogstroomt. Risicofactoren voor GERD zijn onder andere obesitas, overmatig alcoholgebruik, roken, zwangerschap, bepaalde voedingsmiddelen en bepaalde medicijnen.

GERD (Gastro-oesofageale refluxziekte) is een aandoening waarbij maaginhoud terugvloeit in de slokdarm. Dit veroorzaakt irritatie en klachten.


De meest voorkomende symptomen zijn:

Typische symptomen:

  • Brandend maagzuur (zuurbranden): een branderig gevoel achter het borstbeen, vooral na het eten of bij liggen.
  • Regurgitatie: het terugstromen van zure maaginhoud in de keel of mond.
  • Boeren of opboeren van voedsel of zuur.
  • Pijn op de borst (soms verward met hartklachten).
  • Slikklachten (gevoel dat iets in de keel blijft hangen).
  • Opgeblazen gevoel of snel vol zitten.

Atypische symptomen (minder direct herkenbaar als GERD):

  • Chronisch hoesten, vooral ’s nachts.
  • Heesheid of stemverandering.
  • Keelpijn of keelschrapen.
  • Astma-achtige klachten of benauwdheid.
  • Slaapstoornissen (door nachtelijke reflux).

Als deze klachten vaak voorkomen of ernstig zijn, is het verstandig om medisch advies in te winnen. Onbehandelde GERD kan leiden tot complicaties zoals slokdarmontsteking (oesofagitis) of Barrett-slokdarm.

Verschillende vormen van refluxklachten (GERD)

Reflux betekent dat maaginhoud terugstroomt naar de slokdarm. Dit kan bij iedereen wel eens gebeuren, maar bij sommige mensen komt het vaker voor en geeft het klachten. Artsen noemen dit GERD.

Er zijn verschillende vormen:

  1. Gewone reflux zonder beschadiging (NERD)
    Je hebt wel last van brandend maagzuur of oprispingen, maar bij een kijkonderzoek (gastroscopie) is er geen schade aan de slokdarm te zien. Dit komt het meest voor. De slokdarm is gewoon erg gevoelig voor maagzuur.
  2. Reflux met beschadiging van de slokdarm (ERD)
    Hierbij zie je bij een kijkonderzoek wel schade, zoals kleine ontstekingen of wondjes. Dit komt door het zuur dat steeds tegen de slokdarm komt. Dit type heeft meer kans op klachten en op complicaties als het niet goed behandeld wordt.
  3. Stille reflux naar keel of stem (LPR)
    Soms komt het maagzuur tot in de keel of bij de stembanden. Je hebt dan geen brandend maagzuur, maar wel andere klachten zoals heesheid, een droge keel, hoesten of het gevoel dat er iets in je keel zit. Dit heet ‘stille reflux’, omdat je het minder makkelijk herkent.
  4. Moeilijk te behandelen reflux (refractaire GERD)
    Soms blijven de klachten bestaan, ook al slik je maagzuurremmers. Dat kan verschillende oorzaken hebben, zoals andere stoffen dan zuur die terugstromen, of een overgevoelige slokdarm. Dan is verder onderzoek nodig.
  5. Barrett-slokdarm (langdurige reflux)
    Als reflux jarenlang aanhoudt, kan het slijmvlies in de slokdarm veranderen. Dit heet een Barrett-slokdarm. Het geeft zelf meestal geen extra klachten, maar het is belangrijk om dit goed te volgen, omdat het een klein risico geeft op slokdarmkanker.

Wanneer naar de huisarts?

Neem contact op met je huisarts als je:

  • vaak last hebt van brandend maagzuur of oprispingen,
  • ’s nachts wakker wordt van reflux,
  • moeite hebt met slikken,
  • afvalt zonder duidelijke reden,
  • bloed in braaksel of ontlasting ziet.

Een goede behandeling kan klachten verminderen én schade aan de slokdarm voorkomen.

De oorzaken van GERD (gastro-oesofageale refluxziekte) zijn meestal een combinatie van lichamelijke factoren en leefstijl.

Hieronder vind je een begrijpelijk overzicht van de belangrijkste oorzaken:

🧬 Lichamelijke oorzaken

  • Verslapping van de sluitspier van de slokdarm (LES)
    • Normaal sluit deze spier tussen slokdarm en maag goed af.
    • Bij GERD sluit hij niet goed, waardoor maaginhoud terugstroomt.
  • Middenrifbreuk (hernia diafragmatica)
    • Een deel van de maag verschuift door het middenrif naar boven.
    • Dit belemmert de normale werking van de sluitspier.
  • Vertraagde maaglediging
    • Als voedsel langer in de maag blijft, neemt de druk toe.
    • Hierdoor is er meer kans op terugvloei naar de slokdarm.
  • Overgevoelige slokdarm
    • Soms is de slokdarm extra gevoelig voor zelfs kleine hoeveelheden zuur.

🍔 Leefstijl en gewoonten

  • Overgewicht
    • Verhoogt de druk in de buik, waardoor zuur gemakkelijker omhoog komt.
  • Roken
    • Verslapt de sluitspier van de slokdarm en stimuleert zuurproductie.
  • Alcohol en cafeïne
    • Verslappen de sluitspier en kunnen het slijmvlies irriteren.
  • Vet en zwaar eten
    • Vertraagt de maaglediging en verhoogt de kans op reflux.
  • Maaltijden laat op de avond
    • Liggen met een volle maag vergroot de kans op terugvloeien van zuur.
  • Strakke kleding of bukken na het eten
    • Verhoogt de druk op de maag.

💊 Medicijnen die reflux kunnen verergeren

Sommige medicijnen kunnen de sluitspier verslappen of het maagzuur verhogen:

  • Bepaalde ontstekingsremmers (NSAID’s zoals ibuprofen)
  • Bloeddrukmedicatie (bijv. calciumantagonisten)
  • Slaapmiddelen of spierverslappers
  • Anticholinergica (bijv. bij blaasproblemen)

⏳ Zwangerschap

  • Tijdens de zwangerschap neemt de druk in de buik toe.
  • Ook hormonen zorgen voor verslapping van de sluitspier.
  • Daarom is reflux bij zwangeren heel normaal.

Samengevat:

GERD ontstaat meestal door een combinatie van een slecht werkende slokdarmsluitspier en factoren die de druk op de maag verhogen. Leefstijl speelt hierbij een grote rol, maar lichamelijke oorzaken kunnen ook belangrijk zijn.

De behandeling van GERD (gastro-oesofageale refluxziekte) is meestal goed mogelijk en bestaat uit een combinatie van leefstijladviezen, medicatie, en soms medische ingrepen.

✅ Behandeling van GERD

1. Leefstijladviezen (eerste stap)

Vaak helpt het al om je gewoontes aan te passen.

Belangrijke tips zijn:

  • 🍽 Eet kleinere maaltijden en kauw goed.
  • 🚫 Vermijd vet, pittig of zuur eten, koffie, alcohol en chocolade.
  • ⏰ Eet niet vlak voor het slapengaan (minstens 2-3 uur wachten).
  • 🛏 Slaap met het hoofdeinde iets omhoog (bijv. extra kussen of blokken onder het bed).
  • 🎽 Draag geen strakke kleding rond je buik.
  • 🚶‍♀️ Beweeg na het eten, ga niet meteen liggen.
  • ⚖️ Val af als je overgewicht hebt.
  • 🚭 Stop met roken, dit verslapt de slokdarmsluitspier.

2. Medicatie (bij aanhoudende klachten)

Als leefstijlaanpassingen niet voldoende helpen, zijn er verschillende medicijnen beschikbaar:

🔸 Maagzuurremmers (protonpompremmers / PPI’s)

  • Bijvoorbeeld: omeprazol, pantoprazol, esomeprazol
  • Werken het beste: verminderen de aanmaak van maagzuur
  • Worden vaak eerst 4–8 weken gegeven. Bij goede werking soms langdurig.

🔸 Antacida (zuurbinders)

  • Werken snel maar kort (bijv. Rennie, Gaviscon)
  • Vooral geschikt bij af en toe klachten

🔸 H2-blokkers (minder vaak gebruikt)

  • Zoals ranitidine of famotidine
  • Verminderen ook zuur, maar minder krachtig dan PPI’s

3. Aanvullend onderzoek (bij onvoldoende effect of alarmsymptomen)

Bij klachten die niet verbeteren, of als er ‘rode vlag’-symptomen zijn (zoals slikproblemen, gewichtsverlies of bloedverlies), kan de arts aanvullend onderzoek doen zoals:

  • Gastroscopie (kijkonderzoek van de slokdarm/maag)
  • 24-uurs pH-meting (zuurmeting)
  • Maagledigingsonderzoek

4. Operatie (bij ernstige of hardnekkige reflux)

Als medicijnen onvoldoende helpen of je liever geen langdurige medicatie wilt, kan een operatie worden overwogen.

🔧 Fundoplicatie:

  • De maag wordt als een soort manchet om de slokdarm gewikkeld
  • Hierdoor sluit de overgang tussen maag en slokdarm beter af

🧲 LINX-systeem:

  • Een magnetische ring om de slokdarm om reflux te voorkomen
  • Minder gebruikelijk, maar soms een alternatief

Tot slot:

De meeste mensen met GERD hebben veel baat bij leefstijlmaatregelen en/of medicijnen. Het doel van de behandeling is om klachten te verminderen én schade aan de slokdarm te voorkomen.

🔄 Nabehandeling bij GERD: waarom en wanneer?

Zelfs als de klachten zijn verdwenen, blijft GERD bij veel mensen een chronische aandoening die kan terugkomen als je stopt met de behandeling of je leefstijl niet aanpast.

✅ Nabehandeling is belangrijk:

  • Om te voorkomen dat klachten terugkomen.
  • Om beschadiging van het slokdarmslijmvlies (zoals een Barrett-slokdarm) te voorkomen.
  • Soms is langdurige medicatie nodig (bijvoorbeeld bij terugkerende klachten of aantoonbare slokdarmontsteking).

De arts bepaalt samen met jou of je:

  • Langdurig een lage dosering medicatie nodig hebt.
  • Alleen zo nodig medicatie gebruikt (“step down”-strategie).
  • Periodiek gecontroleerd moet worden (bijvoorbeeld bij een Barrett-slokdarm).

🛡 Preventie van GERD: wat kun je zelf doen?

🥗 Voeding & eetgewoonten

  • Eet rustig, kleine porties, verspreid over de dag.
  • Vermijd: vet, gefrituurd, pittig, zuur, chocolade, munt, ui, tomaat, koffie, alcohol en koolzuurhoudende dranken.
  • Niet eten vlak voor het slapen (minstens 2-3 uur wachten).
  • Goed kauwen en niet te snel eten.

🛏 Slaaphouding

  • Slaap met het hoofdeinde verhoogd (bijvoorbeeld blokken onder het bed of een schuine wig).
  • Niet plat liggen na het eten.

🏃‍♂️ Leefstijl

  • Val af als je overgewicht hebt – dit vermindert de druk op je maag.
  • Stop met roken – roken verzwakt de sluitspier tussen slokdarm en maag.
  • Beweeg regelmatig, maar buk of til niet direct na het eten.
  • Draag geen knellende kleding rond je buik.

💊 Medicijnen

  • Gebruik medicijnen altijd zoals voorgeschreven.
  • Overleg met je arts als je langdurig zuurremmers gebruikt – soms zijn aanpassingen mogelijk.
  • Pas op met pijnstillers zoals ibuprofen of aspirine – deze kunnen de maag irriteren.

⏳ Wanneer terug naar de huisarts?

Ga terug naar de huisarts bij:

  • Terugkerende of blijvende klachten
  • Moeite met slikken
  • Onverklaarbaar gewichtsverlies
  • Bloed bij braaksel of ontlasting
  • Klachten ondanks behandeling

Wanneer GERD (gastro-oesofageale refluxziekte) niet goed wordt behandeld of te lang onbehandeld blijft, kunnen er complicaties ontstaan. Deze complicaties ontstaan doordat maagzuur langdurig de slokdarm irriteert en beschadigt.
Hieronder uitleg van de mogelijke complicaties bij onvoldoende behandeling van GERD:

⚠️ Mogelijke complicaties van onbehandelde of slecht behandelde GERD

🔹 1. Slokdarmontsteking (oesofagitis)

  • Maagzuur beschadigt het slijmvlies van de slokdarm.
  • Klachten: meer pijn bij slikken, brandend gevoel achter het borstbeen.
  • Ernstige ontsteking kan leiden tot bloedingen of zweren.

🔹 2. Slokdarmvernauwing (stenose)

  • Door littekenvorming na herhaalde ontstekingen kan de slokdarm nauwer worden.
  • Klachten: moeite met slikken, vooral bij vast voedsel.
  • Soms is een kleine ingreep nodig om de slokdarm op te rekken.

🔹 3. Barrett-slokdarm

  • Bij langdurige blootstelling aan maagzuur verandert het normale slijmvlies van de slokdarm.
  • Dit is een voorstadium van slokdarmkanker, al is het risico klein.
  • Barrett-slokdarm geeft meestal geen extra klachten en wordt vaak ontdekt bij een gastroscopie.
  • Regelmatige controle (endoscopie) is dan belangrijk.

🔹 4. Bloedverlies of bloedarmoede

  • Door kleine bloedingen uit de slokdarmwand (bijv. bij zweren of ontsteking).
  • Klachten kunnen bestaan uit: vermoeidheid, duizeligheid, donkere ontlasting of bloed in braaksel.

🔹 5. Chronisch hoesten, astma of keelproblemen

  • Door “stille reflux” (waarbij maagzuur tot in de keel of luchtwegen komt).
  • Kan leiden tot chronisch hoesten, heesheid, keelklachten of verergering van astma.
  • Ook irritatie van tanden en tandvlees kan voorkomen door zuur.

🩺 Belang van tijdige en goede behandeling

Met de juiste behandeling (zoals leefstijlveranderingen, medicijnen of eventueel een operatie) kunnen deze complicaties voorkómen of afgeremd worden.

Ga altijd naar de huisarts als je:

  • Klachten terugkomen ondanks medicatie.
  • Moeite krijgt met slikken.
  • Afvalt zonder duidelijke reden.
  • Bloed bij je ontlasting of braaksel ziet.
  • Nachtelijke hoest of heesheid krijgt zonder duidelijke oorzaak.
GZC AMSTELKWARTIER

Openingstijden praktijk:
Alle werkdagen van 08:00 tot 17:00
Tel:   020 308 1234

Na sluitingstijd:  088 003 0600

GZC BUIKSLOTERHAM

Let op: Het is altijd raadzaam om rechtstreeks advies in te winnen bij medische professionals, zoals uw huisarts voor specifieke vragen of zorgen met betrekking tot uw eigen gezondheid en medische situatie.