MEDISCHE ENCYCLOPEDIE
AMSTEL en IJ - HUISARTSEN
Het duodenum, of twaalfvingerige darm, is het eerste deel van de dunne darm en speelt een essentiële rol in de spijsvertering. Hier mengen gal en alvleeskliersappen zich met voedsel uit de maag, waardoor vetten, eiwitten en koolhydraten beter worden afgebroken. Het duodenum reguleert bovendien de doorgang van voedsel naar de rest van de dunne darm en helpt de zuurgraad te neutraliseren voor een optimale vertering.
Het duodenum ligt direct na de maag, in de bovenbuik, grotendeels in de linker- en rechterbovenkwadrant van de buikholte. Het vormt een C-vormige bocht rondom het hoofd van de alvleesklier en ligt retroperitoneaal (achter het buikvlies).
Het duodenum is ongeveer 25–30 cm lang, wat ongeveer overeenkomt met de breedte van twaalf vingers – vandaar de naam. Het heeft een hoefijzervormige of C-vormige structuur. De binnenzijde is bekleed met slijmvliesplooien en heeft een roze tot lichtroze kleur.
Er zijn geen functionele verschillen tussen mannen en vrouwen in de opbouw of werking van het duodenum. Eventuele verschillen ontstaan alleen in samenhang met hormonale of anatomische variaties elders in het lichaam.
- pars superior,
- pars descendens,
- pars horizontalis,
- pars ascendens,
- papil van Vater,
- musculaire wandlagen,
- slijmvliesplooien (plicae circulares)
Het duodenum speelt een centrale rol in de vertering van voedsel.
Het ontvangt:
- Zure maaginhoud via de pylorus,
- Gal uit de lever en galblaas,
- Alvleeskliersappen uit de pancreas.
Hier worden vetten, eiwitten en koolhydraten verder afgebroken. Tegelijkertijd neutraliseert het duodenum de zure pH van de maaginhoud, zodat enzymen optimaal kunnen werken in de rest van de dunne darm.
- Neutralisatie van maagzuur door bicarbonaat uit de pancreas
- Emulgeren van vetten door galzouten
- Activering van verteringsenzymen
- Opname van ijzer en calcium begint deels in het duodenum
- Hormoonproductie (o.a. secretine en cholecystokinine) die gal- en alvleeskliersappen reguleren
- Buikpijn in de bovenbuik
Vaak zeurend of brandend, meestal net onder het borstbeen (epigastrisch), soms erger op een lege maag (typisch bij duodenumzweren). - Misselijkheid of braken
Vooral bij ontsteking of afsluiting van het duodenum. - Opgeblazen gevoel of volheid na eten
Door verminderde doorgang of vertraagde vertering. - Verminderde eetlust
Pijn na eten kan leiden tot vermijden van maaltijden. - Gewichtsverlies
Door verminderde voedselopname of eetlustverlies. - Zure oprispingen of refluxklachten
Soms door een slechte afsluiting van de maag naar het duodenum. - Zwarte, teerachtige ontlasting (melena)
Wijst op een bloeding in het bovenste deel van het spijsverteringskanaal, zoals bij een duodenumzweer. - Bloed braken (hematemesis)
In ernstige gevallen van bloeding. - Vermoeidheid of bloedarmoede
Door chronisch bloedverlies of slechte opname van ijzer.
🩺 Afhankelijk van de aandoening:
- Bij duodenumzweren is de pijn vaak ’s nachts of nuchter het ergst en wordt tijdelijk verlicht door eten.
- Bij coeliakie kunnen klachten als diarree, winderigheid, gewichtsverlies en huiduitslag optreden.
- Een duodenumobstructie kan leiden tot braken direct na eten, uitdroging en ernstig gewichtsverlies.
- De gal- en alvleesklierafvoer samenkomen in het duodenum via de papil van Vater?
- Het duodenum veel hormonen afgeeft die de spijsvertering sturen?
- De meeste maagzweren eigenlijk in het duodenum zitten, niet in de maag?
Let op: Het is altijd raadzaam om rechtstreeks advies in te winnen bij medische professionals, zoals uw huisarts voor specifieke vragen of zorgen met betrekking tot uw eigen gezondheid en medische situatie.
