HIV

« Back to Glossary Index
boekenrij voor header

MEDISCHE ENCYCLOPEDIE

AMSTEL en IJ - HUISARTSEN

HIV (Humaan Immunodeficiëntievirus) is een virus dat het afweersysteem verzwakt en onbehandeld tot aids kan leiden. Het wordt overgedragen via onbeschermd seksueel contact, bloed of van moeder op kind.
Een hiv-test maakt vroege opsporing mogelijk, terwijl antiretrovirale therapie (ART) de levensverwachting aanzienlijk verlengt.
Preventieve maatregelen, zoals condoomgebruik, PrEP en veilige injectiepraktijken, helpen besmetting voorkomen.

Ja, er zijn verschillende soorten HIV te onderscheiden. In de medische literatuur worden vooral HIV-1 en HIV-2 benoemd:

  • HIV-1
    • Komt wereldwijd het meest voor (meer dan 95% van de gevallen).
    • Is agressiever en veroorzaakt sneller een verlaging van het immuunsysteem.
    • Wordt verder onderverdeeld in groepen en subtypen (clades), zoals M (Main), O (Outlier) en N (Non-M, Non-O). Groep M is het meest verspreid en kent subtypen A t/m K.
  • HIV-2
    • Komt vooral voor in West-Afrika, maar incidenteel ook in Europa en India.
    • Is minder besmettelijk en verloopt vaak trager dan HIV-1.
    • Mensen met HIV-2 ontwikkelen minder snel aids, maar uiteindelijk kan dit wel gebeuren.

➡️ Voor patiënten is het meestal voldoende om te weten dat er een verschil bestaat in agressiviteit en verspreiding, maar artsen testen altijd welk type aanwezig is, omdat dit invloed heeft op de keuze van behandeling.

🔹 Kenmerken van HIV/aids

  • Hiv tast het afweersysteem aan door het vernietigen van CD4-cellen (afweerwitte bloedcellen).
  • Besmetting verloopt vaak onopgemerkt: iemand kan jarenlang klachtenvrij zijn.
  • Onbehandeld leidt hiv tot aids: het stadium waarin het immuunsysteem ernstig verzwakt is.
  • Hiv-1 is wereldwijd het meest voorkomend en agressiever, Hiv-2 komt vaker voor in West-Afrika en verloopt trager.
  • Behandeling met antiretrovirale therapie (ART) houdt het virus onder controle en voorkomt overdracht.

🔹 Symptomen van hiv (per fase)

Vroege fase (acute hiv-infectie, 2–6 weken na besmetting)

  • Griepachtige klachten
  • Koorts
  • Keelpijn
  • Vermoeidheid
  • Huiduitslag
  • Nachtzweten
  • Vergrote lymfeklieren

Latente fase (asymptomatisch, maanden tot jaren)

  • Vaak geen klachten
  • Virus blijft actief maar in lage aantallen aanwezig
  • Kan sluipend het immuunsysteem verzwakken

Gevorderde fase (aids)

  • Ernstige vermoeidheid en gewichtsverlies
  • Terugkerende infecties (bijv. longontsteking, tuberculose, schimmelinfecties)
  • Hardnekkige diarree
  • Kankervormen gerelateerd aan hiv (bijv. Kaposi-sarcoom, non-hodgkinlymfoom)
  • Neurologische klachten (geheugenproblemen, concentratiestoornissen)

Vaak wordt HIV in de praktijk besproken als “oorzaak = besmetting met het virus”, maar het is zinvol om onderscheid te maken tussen de echte oorzaak en de triggers (risicofactoren en situaties die overdracht bevorderen).

🔹 Oorzaak van HIV

  • Humaan Immunodeficiëntievirus (HIV) is de enige oorzaak van een hiv-infectie.
  • Het virus dringt het lichaam binnen en tast het immuunsysteem aan door CD4-cellen (T-helpercellen) te vernietigen.
  • Zonder behandeling kan hiv leiden tot aids (verworven immunodeficiëntiesyndroom).

🔹 Mogelijke triggers / risicofactoren voor besmetting

Dit zijn omstandigheden die de kans op overdracht vergroten:

  • Onbeschermd seksueel contact (vaginaal, anaal of oraal zonder condoom)
  • Bloed-bloedcontact, zoals:
  • Gedeeld gebruik van naalden of spuiten (IV-drugs, tatoeages, piercings bij slechte hygiëne)
  • Bloedtransfusies of medische ingrepen met onvoldoende gecontroleerd bloed (vooral in landen met minder goede screening)
  • Verticale overdracht: van moeder op kind tijdens zwangerschap, bevalling of borstvoeding
  • Andere soa’s (zoals syfilis, gonorroe of herpes) die wondjes of slijmvliesbeschadigingen veroorzaken, verhogen de kans op hiv-besmetting
  • Onbehandelde hiv-infectie bij de partner (hoe hoger de virale lading, hoe groter het risico)

👉 Belangrijk om te benadrukken:

  • Hiv wordt niet overgedragen via handen schudden, knuffelen, hoesten, toiletbrillen of insectenbeten.
  • Moderne behandeling (ART) kan het virus ondetecteerbaar maken: dan is overdracht niet meer mogelijk (U=U: Undetectable = Untransmittable).

❓ Wanneer weet je dat je met hiv besmet bent?

  • Alleen een hiv-test kan zekerheid geven. Symptomen lijken vaak op griep of blijven lang uit, dus je kunt hiv niet op gevoel herkennen.
  • Eerste signalen (2–6 weken na besmetting): koorts, huiduitslag, keelpijn, vermoeidheid en gezwollen lymfeklieren. Deze verdwijnen meestal weer.
  • Latente fase: hiv kan jarenlang klachtenvrij aanwezig zijn zonder dat je het merkt.
  • Zekerheid: laat een hiv-test doen bij de huisarts, GGD of een erkend testcentrum.
  • Let op: de meeste hiv-tests zijn betrouwbaar vanaf 6 weken na besmetting (windowperiode).

👉 Voor patiënten is dus het belangrijkste: een test is de enige manier om te weten of je hiv hebt.

2. Behandeling (na besmetting)

  • Antiretrovirale therapie (ART): dagelijkse combinatie van medicijnen die het virus onderdrukken.
  • Houdt de virale lading ondetecteerbaar → hiv kan niet meer worden overgedragen (U=U).
  • Zorgt dat het afweersysteem sterk blijft en aids wordt voorkomen.
  • Behandeling is levenslang, maar zeer effectief.

1. Preventie (voorkomen van besmetting)

  • Condoomgebruik bij seksueel contact.
  • PrEP (Pre-Exposure Profylaxe): medicatie die de kans op besmetting bij risicogroepen sterk verlaagt.
  • PEP (Post-Exposure Profylaxe): noodmedicatie binnen 72 uur na een mogelijk risico.
  • Gebruik schone naalden en veilige injectiepraktijken.
  • Regelmatige soa- en hiv-testen bij verhoogd risico.

2. Regelmatig testen

  • Vroege opsporing met een hiv-test is cruciaal: hoe eerder gestart met behandeling, hoe beter de prognose.
  • Er bestaan laboratoriumtesten én sneltesten.

3. Leefstijl en ondersteuning

  • Gezond eten, voldoende beweging en stoppen met roken ondersteunen het immuunsysteem.
  • Psychosociale steun en contact met hiv-consulenten of lotgenotengroepen helpt bij kwaliteit van leven.

❓ Wanneer moet ik naar de dokter als ik denk dat ik hiv heb?

  • Na onbeschermd seksueel contact of ander risico (bijv. gedeelde naald, prikongeluk, contact met besmet bloed).
  • Bij klachten in de weken na mogelijk risico, zoals koorts, huiduitslag, keelpijn, nachtzweten of opgezwollen lymfeklieren.
  • Zo snel mogelijk (binnen 72 uur) na een hoog risico, omdat PEP-medicatie dan nog kan voorkomen dat hiv zich nestelt.
  • Altijd bij twijfel: een hiv-test bij huisarts of GGD geeft duidelijkheid.

👉 Belangrijk: Wacht niet tot je klachten hebt. Soms merk je jarenlang niets, maar kan hiv wel schade aanrichten.

❓ FAQ HIV & Aids

Hiv is het virus dat het afweersysteem aantast. Aids is het stadium waarin het immuunsysteem ernstig verzwakt is door hiv.

Via onbeschermd seksueel contact, bloedcontact (bijv. gedeelde naalden) of van moeder op kind tijdens zwangerschap, bevalling of borstvoeding.

Griepachtige klachten: koorts, huiduitslag, keelpijn, vermoeidheid en gezwollen lymfeklieren. Deze verdwijnen vaak vanzelf.

Alleen door een hiv-test in het bloed. Sneltesten en laboratoriumtesten zijn beschikbaar.

Ja, hiv-1 (meest voorkomend en agressiever) en hiv-2 (vooral in West-Afrika, vaak trager verloop).

Alleen een hiv-test geeft zekerheid. De meeste testen zijn betrouwbaar vanaf 6 weken na een risico.

Zo snel mogelijk na risico, bij klachten, of direct binnen 72 uur voor PrEP-medicatie.

GZC AMSTELKWARTIER

Openingstijden praktijk:
Alle werkdagen van 08:00 tot 17:00
Tel:   020 308 1234

Na sluitingstijd:  088 003 0600

GZC BUIKSLOTERHAM

Let op: Het is altijd raadzaam om rechtstreeks advies in te winnen bij medische professionals, zoals uw huisarts voor specifieke vragen of zorgen met betrekking tot uw eigen gezondheid en medische situatie.

Let op: Het is altijd raadzaam om rechtstreeks advies in te winnen bij medische professionals, zoals uw huisarts voor specifieke vragen of zorgen met betrekking tot uw eigen gezondheid en medische situatie.