MEDISCHE ENCYCLOPEDIE
AMSTEL en IJ - HUISARTSEN
EBOLAVIRUS
Ebola is een ernstige infectieziekte die wordt veroorzaakt door het ebolavirus. De ziekte kan plotseling beginnen met koorts, spierpijn en vermoeidheid, gevolgd door braken, diarree en soms inwendige bloedingen. Ebola verspreidt zich via direct contact met lichaamsvloeistoffen van een besmet persoon. De ziekte komt vooral voor in delen van Afrika. Hoewel de kans op besmetting in Nederland zeer klein is, is het belangrijk dat een uitbraak snel wordt herkend en goed wordt bestreden.
Er zijn verschillende soorten ebolavirussen te onderscheiden. In totaal zijn er vijf bekende types, die allemaal tot de filovirussen behoren:
- Zaire ebolavirus – dit is de meest gevaarlijke en dodelijke variant, verantwoordelijk voor de meeste grote uitbraken in Afrika.
- Sudan ebolavirus – veroorzaakt ook ernstige ziekte, maar met iets lagere sterftecijfers.
- Bundibugyo ebolavirus – ontdekt in Oeganda; kan eveneens ernstige ziekte veroorzaken.
- Taï Forest ebolavirus – komt zelden voor en verloopt meestal milder.
- Reston ebolavirus – gevonden bij apen en varkens in Azië; kan dieren besmetten maar maakt mensen niet ziek.
Alle varianten veroorzaken Ebola-virusziekte, maar met verschillende ernst en verspreidingspatronen.
De kenmerken en symptomen van Ebola ontstaan meestal 2 tot 21 dagen na besmetting. De ziekte begint vaak plotseling en verloopt in fasen:
Vroege symptomen:
Vervolgstadium:
- Buikpijn, braken en diarree (soms met bloed)
- Huiduitslag
- Rooddoorlopen ogen
- Lever- en nierproblemen
Ernstig verloop:
- Inwendige en uitwendige bloedingen (zoals bloedend tandvlees of bloed in de ontlasting)
- Shock en orgaanfalen in ernstige gevallen
Niet iedereen krijgt alle klachten, maar snelle herkenning en isolatie zijn cruciaal om verspreiding te voorkomen.
Ebola komt voornamelijk voor in Afrikaanse landen ten zuiden van de Sahara, vooral in Centraal- en West-Afrika (zoals Congo, Oeganda, Guinee, Sierra Leone en Liberia).
🦠 Oorzaken en oorsprong
Ebola wordt veroorzaakt door het ebolavirus, dat van nature voorkomt bij vruchtenetende vleermuizen. Deze dieren worden beschouwd als het natuurlijke reservoir van het virus. Mensen kunnen besmet raken door:
- Direct contact met besmette dieren (zoals vleermuizen, apen of antilopen)
- Contact met lichaamsvloeistoffen van een besmet persoon (bloed, zweet, speeksel, urine, ontlasting, sperma)
- Gebruik van besmette naalden of materialen
⚡ Mogelijke triggers voor uitbraken
- Dicht contact tussen mens en wild (jacht, vleesverwerking)
- Gebrekkige gezondheidszorg en onvoldoende hygiënemaatregelen
- Culturele begrafenisrituelen waarbij contact plaatsvindt met het lichaam van een overledene
- Verstedelijking en mobiliteit, waardoor het virus zich sneller kan verspreiden
Snelle isolatie, hygiëne en vaccinatie bij uitbraken zijn essentieel om verdere verspreiding te voorkomen.
Er is (nog) geen genezende behandeling voor Ebola, maar er zijn wel maatregelen en medische behandelingen die de overlevingskans vergroten en verspreiding voorkomen.
🏥 Wat je kunt doen bij een besmetting.
- Vroege opname in een gespecialiseerd ziekenhuis of isolatiecentrum.
- Ondersteunende behandeling, zoals:
- Toediening van vocht en zouten om uitdroging te voorkomen.
- Pijnstilling en behandeling van koorts.
- Zuurstof of medicijnen tegen bijkomende infecties.
- In sommige centra worden antivirale middelen en antilichaamtherapieën gebruikt (zoals Inmazeb en Ebanga).
Snelle herkenning, isolatie en vaccinatie van contactpersonen zijn cruciaal om een uitbraak te stoppen.
Om Ebola te voorkomen, zijn vooral hygiënische en gedragsmatige maatregelen belangrijk, aangevuld met vaccinatie in risicogebieden.
✅ Preventieve maatregelen tegen Ebola
- Vermijd contact met wilde dieren (zoals vleermuizen, apen en antilopen), vooral als ze dood of ziek zijn.
- Gebruik handschoenen en beschermende kleding bij verzorging van zieken of bij contact met lichaamsvloeistoffen.
- Was regelmatig je handen met water en zeep of gebruik desinfectiemiddel op alcoholbasis.
- Raak geen bloed of afscheidingen aan van besmette personen.
- Vermijd begrafenisrituelen waarbij aanraking van het lichaam plaatsvindt.
- Informeer zorgpersoneel direct bij vermoeden van besmetting – snelle isolatie is essentieel.
- Vaccinatie (met het rVSV-ZEBOV-vaccin) wordt aangeraden voor:
- Gezondheidswerkers in risicogebieden
- Mensen die in contact komen met besmette patiënten
- Goede voorlichting aan de bevolking over hygiëne en risicogedrag helpt nieuwe uitbraken voorkomen.
Met deze maatregelen kan de verspreiding van het ebolavirus grotendeels worden voorkomen.
Je moet direct contact opnemen met een arts of de GGD als je:
- Recent in een gebied bent geweest waar Ebola voorkomt, én
- Binnen 2 tot 21 dagen daarna klachten krijgt zoals:
- Plotselinge koorts
- Ernstige vermoeidheid of spierpijn
- Hoofdpijn, keelpijn of buikpijn
- Braken of diarree, vooral als er bloed bij zit
- Onverklaarbare bloedingen (bijv. uit tandvlees of neus)
⚠️ Belangrijk:
Ga niet zelf naar de huisartsenpraktijk of spoedeisende hulp om besmetting te voorkomen. Bel eerst, zodat zorgverleners beschermende maatregelen kunnen nemen en de juiste opvang kunnen regelen.
Vroege herkenning en isolatie zijn cruciaal om jezelf én anderen te beschermen.
Let op: Het is altijd raadzaam om rechtstreeks advies in te winnen bij medische professionals, zoals uw huisarts voor specifieke vragen of zorgen met betrekking tot uw eigen gezondheid en medische situatie.
