MEDISCHE ENCYCLOPEDIE
AMSTEL en IJ - HUISARTSEN
De longen zijn vitale organen die zorgen voor de opname van zuurstof en de afgifte van koolstofdioxide via de ademhaling. Ze bestaan uit twee delen: de rechterlong en de iets kleinere linkerlong, die ruimte laat voor het hart. De longen werken nauw samen met het hart en de luchtwegen. Gezonde longen zijn essentieel voor een goed functionerend lichaam. Aandoeningen zoals astma, COPD of longontsteking kunnen de ademhaling ernstig beïnvloeden.
De longen bevinden zich in de borstholte, achter de ribben. Ze rusten op het middenrif, een spierplaat die je borstholte van je buikholte scheidt. De lucht komt via je neus of mond binnen, gaat door de luchtpijp en splitst zich dan in twee hoofdbronchiën die elk naar een long leiden. Binnen in de longen vertakken deze buizen zich steeds verder tot in hele fijne luchtkanaaltjes (bronchiolen), die eindigen in kleine longblaasjes (alveoli) waar de gaswisseling plaatsvindt.
Gezonde longen zijn roze, zacht en elastisch. Ze kunnen zich gemakkelijk uitzetten en weer inkrimpen bij elke ademhaling. De longblaasjes zijn schoon en helder, en de luchtwegen zijn vrij van slijm, ontsteking of vernauwing.
Er zijn enkele verschillen.
Mannen hebben gemiddeld iets grotere longen en een grotere longcapaciteit dan vrouwen. Ook komt longkanker iets vaker voor bij mannen, terwijl vrouwen met astma over het algemeen ernstigere symptomen kunnen hebben. Hormonale factoren en verschillen in het immuunsysteem kunnen hier een rol in spelen.
De belangrijkste taak van de longen is de gaswisseling: het opnemen van zuurstof uit de lucht en het afgeven van koolstofdioxide uit het bloed. Elke ademhaling brengt verse lucht in de longblaasjes, waar zuurstof wordt opgenomen in het bloed en koolstofdioxide wordt uitgeademd. Dit gebeurt duizenden keren per dag, zonder dat je erbij stil hoeft te staan.
Daarnaast spelen de longen ook een rol bij het:
- Filteren van kleine bloedproppen en stofdeeltjes
- Reguleren van de zuurgraad (pH) van het bloed
- Beschermen tegen ziekteverwekkers via slijm, trilharen en afweercellen in het slijmvlies
De longen spelen een cruciale rol in meerdere levensbelangrijke processen in het lichaam. Hieronder vind je de belangrijkste processen van de longen:
1. Gaswisseling (ademhaling)
Dit is de hoofdtaak van de longen. In de longblaasjes wordt:
- Zuurstof (O₂) uit ingeademde lucht opgenomen in het bloed
- Koolstofdioxide (CO₂), een afvalstof van het lichaam, uit het bloed gehaald en uitgeademd
➡️ Zonder deze uitwisseling zou het lichaam geen energie kunnen produceren.
2. Regeling van zuurgraad (pH)
De longen helpen bij het in balans houden van de zuurgraad in je bloed:
- Door meer of minder CO₂ uit te ademen, kan het lichaam reageren op verzuring of alkalose
- Dit is essentieel voor de werking van enzymen en cellen
3. Bescherming tegen ziekteverwekkers
De longen vormen een belangrijke barrière tegen virussen, bacteriën, stof en rook:
- Trilharen en slijmvlies vangen vuildeeltjes en micro-organismen op
- Hoesten verwijdert deze ongewenste stoffen
- Afweercellen (zoals macrofagen) bestrijden binnendringers diep in de longen
4. Filteren van het bloed
De longen filteren kleine bloedproppen en luchtbellen uit het veneuze bloed voordat het naar het hart terugkeert. Dit voorkomt schade elders in het lichaam.
5. Warmte- en vochtregeling van de lucht
De longen verwarmen en bevochtigen de lucht die je inademt, zodat deze geschikt is voor opname in het lichaam. Dat beschermt de longblaasjes tegen uitdroging en schade.
6. Spraak en stemvorming
Hoewel het strottenhoofd (larynx) hier direct verantwoordelijk voor is, is het de luchtstroom vanuit de longen die nodig is om te kunnen spreken, zingen of roepen.
Wanneer de longen niet goed functioneren, kun je last krijgen van onder andere:
- Kortademigheid, vooral bij inspanning of zelfs in rust
- Pijn op de borst of een drukkend gevoel
- Hoesten (droog of met slijm)
- Piepende ademhaling of een brommend geluid
- Vermoeidheid of conditieverlies
- Opvallende slijmproductie (soms met bloed)
- Blauw verkleurde lippen of nagels bij zuurstoftekort
Er zijn veel verschillende longaandoeningen, waaronder:
- Astma – een chronische ontsteking van de luchtwegen, vaak met benauwdheid en piepen
- COPD – een verzamelnaam voor chronische bronchitis en longemfyseem
- Longontsteking – een infectie van het longweefsel door bacteriën of virussen
- Longembolie – een plotselinge afsluiting van een bloedvat in de longen
- Longkanker – een kwaadaardige tumor in de long
- Pneumothorax – een klaplong waarbij er lucht tussen de long en borstwand komt
- Fibrose – verlittekening van het longweefsel waardoor ademhalen moeilijker wordt
- je longen samen ongeveer 300 miljoen longblaasjes bevatten?
- … als je al die longblaasjes zou uitspreiden, ze een oppervlak beslaan van een tennisveld?
- … je gemiddeld 20.000 keer per dag ademt – zonder erbij na te denken?
- … je linkerlong kleiner is dan je rechter, omdat daar je hart ruimte inneemt?
- … je longen niet zelf lucht ‘aanzuigen’, maar dat je middenrif en tussenribspieren de ademhaling aansturen?
- … zingen, fluiten en lachen allemaal beginnen met een luchtstroom uit de longen?
Let op: Het is altijd raadzaam om rechtstreeks advies in te winnen bij medische professionals, zoals uw huisarts voor specifieke vragen of zorgen met betrekking tot uw eigen gezondheid en medische situatie.
